Maandagochtend in de kring van groep 5, Je bent oprecht benieuwd hoe het met ze gaat. Nina was jarig en zij vertelt over haar taart en telt haar cadeautjes. Je kijkt naar de groep, de een wiebelt en draait rond, een ander fluistert: 'saaaaai' en is bezig met haar armbandje, de volgende droomt weg, dan vraagt er één of hij naar de wc mag. De meeste lijken totaal niet geïnteresseerd, terwijl jouw doel met het kringgesprek was om de onderlinge betrokkenheid juist te vergoten en een interactief gesprek op gang te brengen.
Waarom kunnen ze niet gewoon luisteren? In deze simpele setting waarin je eigenlijk niks anders zou kunnen doen dan luisteren. Maar toch lukt de meest wel om niet te luisteren. Dit leverde een leuke discussie op tijdens de lunchpauze.
Luisteren tijdens kringgesprek
Maar eerst, heb je er al eens bij stil gestaan dat het goed kunnen luisteren misschien wel belangrijker is dan het praten. We besteden veel tijd en energie in 'leren praten'. Maar in 'leren luisteren'...? Echt luisteren doe je niet alleen met je oren, maar met al je zintuigen. En als de ander je raakt, gaat luisteren gewoon vanzelf.
- Als de ander je raakt, gaat luisteren gewoon vanzelf.
Het "raken" gebeurt als er vertelt wordt over wat de beleving was en hoe het voelde. Ik gebruik karakter eigenschappen de kinderen te prikkelen om hun verhaal anders te vertellen. Stel je voor, hoe zou het kringgesprek verlopen als het bijvoorbeeld om 'geduld' zou gaan?
Karakter eigenschap als kringonderwerp
Karakter eigenschappen bieden de kinderen de kans om hun persoonlijke beleving en gevoelens te delen, waardoor iedereen geraakt en betrokken raakt bij het gesprek. Je merkt hierdoor dat luisteren al een stuk beter gaat.
Hoe pak je het aan? Laten we geduld als voorbeeld nemen. Je kunt in het kringgesprek naar voorbeelden vragen van geduld. Wie heeft afgelopen weekend veel geduld nodig gehad? Wie kan vertellen over waar je afgelopen weekend laaang op moest wachten.
Dan kan Nina vertellen hoe zij eindeloos lang heeft gewacht tot ze haar cadeaus mocht openen en een ander over het wachten totdat zijn moeder eindelijk klaar was met telefoneren of over in de rij staan bij een supermarkt of misschien bij een efteling atteractie. Je merkt direct dat het gesprek een andere dimentie krijgt. Iedereen wil ineens graag de beurt om te vertellen over 'moeten wachten'. Iedereen kan meepraten zonder jarig te zijn geweest of iets bijzonders te hebben ondernomen.
Je kunt het gesprek ook leiden met gerichte vragen over hoe het 'wachten' wel of niet gelukt is en wat daarbij zou kunnen helpen. Je zal verrast zijn van de interacties en de prachtige tips die dan tijdens zo'n kringgesprek aan bod komen.
Een kring van groei
Leren luisteren is natuurlijk goud waard, goede luisteraars begrijpen dingen beter en zijn socialer. De karaktereigenschappen maken van kringgesprekken een sterk middel om luisteren vanuit het hart te oefenen en te leren.
Denk bijvoorbeeld aan karaktereigenschappen als doorzettingsvermogen, assertiviteit, eerlijkheid of dankbaarheid. Als je het klein maakt in de vorm van een praktische vraag, worden de kringgesprekken zo leuk, om naar uit te kijken! Dat is mijn persoonlijke ervaring. Het is ook ongeacht de leeftijd van de kinderen. Ik heb het al uitgeprobeerd in onder, midden en bovenbouw maar ook in de brugklas.
Kortom in zo'n kringgesprekken leren kinderen hun eigen gevoelens te herkennen in verhalen van anderen. Maar ook die te verwoorden en te herkennen bij anderen. Ze ontdekken elkaars overeenkomsten in handeling en emoties. Zo wordt het kringgesprek niet alleen sociaal & leerzaam maar ook een bron van groei en karaktervorming.
Maar wat is luisteren eigenlijk?
Ik vertelde net dat het kringgesprek op maandagochtend bij groep 5 een leuke discussie tijdens de lunchpauze opleverde in docentenkamer. We vroegen ons af wat we zelf eigenlijk bedoelen met 'naar elkaar luisteren' en hoe goed wij zelf eigenlijk waren in luisteren naar een ander.
Onze conclusie was dat als het gaat om 'leerlingen en luisteren' hebben we het vaak over mond dicht, oren open, aankijken, niet doorheen praten, enz. En als het gaat om hoe de leerkracht luisteren bevordert, gaat het om meer vragen stellen, minder zelf praten, bewust bewegen, persoonlijk aankijken, enz.
Maar waarom? Waarom zou een kind naar jou moeten luisteren?
Daar hebben we het nooit in de klas over gehad. Luisteren is eigenlijk een vaardigheid is die je echt moet leren. Je kunt het niet als vanzelfsprekend beschouwen. Kinderen moeten snappen welke nut het voor hun heeft om te luisteren en ook HOE je het doet!
Er is veel gerichte oefening daarvoor nodig om het aan te leren. Het is een belangrijke leerdoel! Ook voor veel volwassenen! :)
Nog meer tips voor sociaal en leerzame kringgesprekken
Ik merk dat klassenregels ook een basis vormen voor de betrokkenheid van leeringen. Hoe zijn jouw klassenregels opgesteld eigenlijk?
Ik heb 3 tips voor simpele klassenregels die echt werken. Het is al meer dan 3000keer bekeken, ik weet zeker dat jij daar ook inspiratie uit kan halen. Ook in mijn blogs kan je verder lezen over drie tips voor betere sfeer in de klas of zes tips van de leerlingen voor orde in de klas en nog veel meer.
Veel succes om je kringgesprekken sociaal en leerzaam te maken!
Heb je een vraag of wil je iets delen? Leuk! Je kunt helemaal onderaan de pagina een bericht achterlaten.
